کتاب فلسفه علم و علم دیني اثر مجید کافی

کتاب فلسفه علم و علم دینی با تاکید بر آیات مرتبط قرآن

درباره کتاب

کتاب فلسفه علم و علم دینی با تاکید بر آیات مرتبط قرآن نوشته مجید کافی، توسط انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، برای دانشجویان رشته فلسفه و جامعه شناسی چاپ و منتشر شده است.

در این اثر، مجید کافی به یکی از مباحث چالش‌برانگیز و بنیادین فلسفه علم در جهان معاصر یعنی «علم دینی» می‌پردازد. او با بهره‌گیری از روش تحلیلی و تطبیقی، می‌کوشد نسبت میان علم، دین و فلسفه را روشن سازد و نشان دهد که چگونه می‌توان در چارچوبی عقلانی از علم دینی سخن گفت. کتاب ابتدا با مرور دیدگاه‌های مختلف درباره ماهیت علم آغاز می‌شود؛ از تجربه‌گرایی و اثبات‌گرایی تا رویکردهای پست‌مدرن و علم‌گرایی انتقادی. سپس نویسنده با تحلیل مفهومی علم دینی، استدلال می‌کند که علم در خلأ فرهنگی و ارزشی شکل نمی‌گیرد و می‌تواند بر مبنای جهان‌بینی توحیدی بازتعریف شود.
کافی در ادامه با بررسی پیامدهای معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی علم دینی، چارچوبی برای تولید علم در بستر اسلامی پیشنهاد می‌کند و بر لزوم تلفیق عقل، وحی و تجربه تأکید دارد. اثر حاضر از معدود پژوهش‌های جدی در فلسفه علم اسلامی است که به جای شعار، بر استدلال فلسفی و انسجام منطقی تکیه کرده است.

چکیده کتاب

ارزیابی و موضع‌گیری عالمانه در قبال ایده علم دینی مترتب بر فهم معنا و رویکردهای علم دینی و دلایل موافقان و مخالفان است. از این رو پرسش تحقیق در مورد محل نزاع در علم دینی است. رویکرد غالب بر این جستار فلسفی، از نوع فلسفه‌های مضاف و درجه دوم (فلسفه علم) است. به عبارت رساتر برای فهم بهتر، نقد و تحلیل علم دینی شایسته است به وجود‌شناسی علم دینی (اثبات موضوع علوم‌دینی) معرفت‌شناسی علم‌دینی (بررسی فرآورده‌های علوم‌دینی) و روش‌شناسی علم دینی (بررسی فرآیند شکل‌گیری علم دینی) از منظر مدعیان آن توجه شود. هدف این اثر فهم، نقد و تحلیل ادعا و دلیل مدعیان و مخالفان علم دینی است. در این جستار بر آن هستیم که ایده علم دینی را با نگرش‌های موجود در فلسفه علم مورد کنکاش قرار دهیم و در پایان هر بحثی نظر قرآن را درباره آن مورد جویا شویم. نتیجه تحقیق این است که علم هویتی تاریخی و جمعی دارد. تولید علم امری آگاهانه و برنامه‌ریزی شده نمی‌تواند باشد. اما نظریه‌پردازی می‌تواند امری فردی، آگاهانه و با برنامه باشد. در نتیجه طرح نظریه‌پردازی دینی در پرتو پارادایم اسلامی علوم از طرح علم دینی، درست‌تر، دقیق‌تر و اجرایی‌تر به نظر می‌رسد.

فهرست کتاب

فصل 1: چیستی علم

فصل 2: پارادایم های علمی

فصل 3: معرفت شناسی علوم

فصل 4: پارادیم اسلامی علوم

فصل 5: رویکردهای علم دینی

فصل 6: نظریه های پردازی گامی به سوی تحول علوم؛ رویکرد تحولی علم