کتاب حقوق ارتباط جمعی اثر باقر انصاری
حقوق ارتباط جمعی یکی از دروس اختصاصی گرایش علوم ارتباطات محسوب میشود که در برخی از دانشگاههای کشور ارائه میگردد. شورای عالی برنامهریزی، هدف از این درس را آشنا کردن دانشجویان با مبانی حقوقی عملکردها و کاربردهای وسایل ارتباط جمعی، قواعد و مقررات مربوط به تأسیس و اداره این وسایل، و ضوابط حاکم بر محتوای پیامهای ارتباطی عنوان کرده است. بر این اساس، حقوق ارتباط جمعی بهعنوان یکی از حوزههای میانرشتهای شناخته میشود که اصول، قواعد و مقررات داخلی و بینالمللی مرتبط با آزادیها، حقوق و مسئولیتهای وسایل ارتباط جمعی را بررسی کرده و دانشجویان را با مباحث و مسائل حقوقی حاکم بر تأسیس و فعالیت رسانههای همگانی آشنا میسازد.
فهرست کتاب
پیشگفتار
بخش اول: بنیادهای نظری حقوق ارتباط جمعی
گفتار اول: آزادی بیان
بند اول: اهمیت و جایگاه آزادی بیان
الف) آزادی بیان به مثابه یک حق طبیعی
ب) آزادی بیان به منزلة یکی از حقوق اساسی
ج) آزادی بیان به منزلة یکی از حقوق بشر
د) آزادی بیان در نظام حقوق اسلامی
بند دوم: مفهوم آزادی بیان
الف) آزادی بیان و حق آزادی بیان
ب) معنای عام و خاص آزادی بیان
ج) مقایسة آزادی بیان با سایر آزادیهای رسانه ای
د) عناصر آزادی بیان
بند سوم:کارکردهای آزادی بیان
گفتار دوم: آزادی اطلاعات
بند اول: مفهوم شناسی
الف) آزادی اطلاعات
ب) حق دسترسی به اطلاعات
ج) تفاوت با سایر آزادیها
بند دوم: مبانی آزادی اطلاعات
الف) شفافیت
ب) مشارکت مردمی و نظارت مستمر
ج) مبارزه با فساد
د) تعلق اطلاعات به مردم
ﻫ) پاسخگویی
و) مسئولیت اثبات مشروعیت
ز) حمایت از تولید علم
بند سوم: لوازم تحقق آزادی اطلاعات
الف) گسترده ساختن قلمرو آزادی اطلاعات
ب) محدود یا ممنوع کردن نابود سازی اسنا د، مدارک و سوابق دولتی
ج) عدم الزام متقاضی اطلاعات به ارائه دلیل
د) اتخاذ تدابیر ترویجی و مبارزه با فرهنگ اسرار گرایی
ﻫ) اطلاع رسانی فعال
و) اصلاح قوانین مغایر با اطلاع رسانی معقول
ز) مشروع و دقیق بودن استثنائات آزادی اطلاعات
ح) تسهیل دسترسی همگانی به اطلاعات دولتی
ط) قابل اعتراض بودن اقدام واحدهای دولتی در پاسخ به درخواستهای دسترسی به اطلاعات
ی) علنی ساختن نشستهای دولتی
ک) حمایت از اشخاصی که خطاهای دولتی را افشا می کنند
گفتار سوم: استقلال رسانه های همگانی
بند اول: استقلال ساختاری (منع سانسور شکلی یا ساختاری)
الف) داشتن شخصیت حقوقی مستقل
ب) استقلال مراجع دولتی تنظیم کنندة فعالیتهای رسانه ای
بند دوم: استقلال محتوایی یا اختیاراتی (منع سانسور محتوایی یا مادی)
بند سوم: استقلال مالی
بند چهارم: استقلال سیاسی
گفتار چهارم: تکثرگرایی رسانه ای
بند اول: مفهوم و شاخصهای تکثرگرایی رسانه ای و اهمیت آن
الف) مفهوم تکثرگرایی رسانه ای
ب) شاخصهای تکثرگرایی رسانه ای
ج) اهمیت تکثرگرایی رسانه ای
بند دوم: انواع تکثرگرایی رسانه ای
الف) تکثرگرایی بیرونی
ب) تکثرگرایی درونی
بند سوم: شیوه های جلوگیری از تمرکزگرایی رسانه ای
الف) جلوگیری از تمرکزگرایی در مالکیت رسانه ها
ب) جلوگیری از تمرکز در منابع اطلاع رسانی
گفتار پنجم: شیوه های تنظیم فعالیتهای رسانه ای: خودنظام دهی رسانه ای
بند اول: خودنظام دهی رسانه ای
الف) تعریف خودنظام دهی رسانه ای
ب) روشهای خودنظام دهی رسانه ای
بند دوم: نظام دهی مشترک با دولت
بند سوم: نظام دهی توسط دولت
بخش دوم: قواعد تأسیس رسانه های همگانی و فعالیت در آنها
گفتار اول: قواعد تأسیس رسانه های همگانی
بند اول : انتشار مطبوعات
الف) نظامهای انتشار مطبوعات
ب) نظام انتشار مطبوعات در ایران
ج) شرایط صاحب امتیاز نشریه
د) اخذ پروانه از هیئت نظارت بر مطبوعات
ﻫ) انتشار نشریات داخلی
و) انتشار نشریات دانشگاهی
ز) انتشار نشریات الکترونیکی
بند دوم : انتشار کتاب
الف) کتابهای بزرگسالان
ب) کتابهای کودکان و نوجوانان
ج) انتشار کتابهای خاص
بند سوم : ایجاد ایستگاههای رادیو و تلویزیون
بند چهارم: ایجاد خبرگزاریهای غیردولتی
بند پنجم: ایجاد نقطه تماس بین المللی
بند ششم: ایجاد رسا
گفتار دوم: قواعد فعالیت در رسانه های همگانی
بند اول : وظایف و اختیارات صاحب امتیاز یا مالک
بند دوم : وظایف و اختیارات مدیرمسئول یا سردبیر
بند سوم : وظایف و اختیارات روزنامه نگار
بند چهارم: وظایف و اختیارات ناشر
بند پنجم: وظایف و اختیارات مدیر ایستگاههای رادیو و تلویزیون
بند ششم: وظایف و اختیارات مدیر خبرگزاری
بند هفتم: وظایف و اختیارات مدیر نقطة تماس بین المللی
بند هشتم: وظایف و اختیارات مدیر رسا
بند نهم: وظایف و اختیارات مدیر چاپخانه
بخش سوم: حدود فعالیتهای رسانه ای
گفتار اول: انواع محدودیتها و قواعد حاکم بر مشروعیت آنها
بند اول: انواع محدودیتهای پیش بینی شده در قوانین
الف) قوانین مادر
ب) سایر قوانین و مقررات
بند دوم: مشروعیت محدودیتها
الف) قواعد حاکم بر مشروعیت محدودیتها
ب) شرایط مشروعیت محدودیتها در حقوق بین الملل
گفتار دوم: حمایت از امنیت ملی
بند اول: مفهوم بیان مخالف با امنیت ملی
الف) اطلاعات و اقدامات مخالف با امنیت ملی
ب) مراجع امنیتی کشور
بند دوم: اصول حاکم بر طبقه بندی اطلاعات به عنوان اسرار دولتی
اصل اول) اسرار دولتی باید به صورت مضیق و دقیق تعریف شود
اصل دوم) محدود کردن آزادی اطلاعات به استناد اسرار دولتی باید مشروط باشد نه مطلق
اصل سوم) تعیین اصول حاکم بر طبقه بندی اسرار دولتی
اصل چهارم) کم بودن درجه های اسرار دولتی
اصل پنجم) تعیین مدت زمانی برای طبقه بندیها
اصل ششم) اجتناب از منع مطلق دسترسی شهروندان به اطلاعات طبقه بندی شده
بند سوم: وضعیت اسرار دولتی در ایران
خلأها و ایرادات قانونی
گفتار سوم: حمایت از حریم خصوصی
بند اول: مفهوم حریم خصوصی
الف) تعریف حریم خصوصی
ب) نسبیت حریم خصوصی
بند دوم: عوامل و اوضاع و احوال مؤثر بر حریم خصوصی
الف) مکان مورد نظارت : منزل یا اماکن خصوصی در مقایسه با اماکن عمومی
ب) موضوع مورد نظارت: زندگی عاطفی یا خصوصی در مقایسه با زندگی معمولی و روزمره
ج) استفاده ای که اطلاعات حاصل از نظارت ممکن است داشته باشد: افشای عمدی یا استفاده های بی ضرر
د) وسایلی که برای نظارت مورد استفاده قرار می گیرد: چشم غیرمسلح یا استماع طبیعی در مقایسة با فنّاوری پیشرفته
ﻫ) وضعیت شخصی که مورد نظارت واقع می شود: اشخاص عمومی در مقایسه با اشخاص خصوصی
و) رضایت : هر نوع فعل قبلی به وسیله شخصی که مورد نظارت واقع شده دال بر قصد وی به برخورداری از حمایتهای حق حریم خصوصی یا عدول جزئی از حق حریم خصوصی
ز) روابط بین طرفین
بند سوم: مبانی حق حریم خصوصی و کارکردهای آن
بند چهارم: حمایت از حریم خصوصی در اسلام
الف) ممنوعیت تجسس و تحسس و تفتیش
ب) ممنوعیت ورود به منازل بدون استیذان
ج) ممنوعیت استراق بصر
د) ممنوعیت استراق سمع
ﻫ) ممنوعیت سوءظن
و) ممنوعیت نمیمه و غیبت
ز) ممنوعیت سب، هجو و قذف
ح) ممنوعیت اشاعة فحشا و هتک ستر
ط) ممنوعیت خیانت در امانت
بند پنجم: حل تعارض بین حق حریم خصوصی و آزادی بیان
الف) طرح تعارض
ب) آزادی جستجو، اشاعه و دریافت اطلاعات در برابر حریم خصوصی
گفتار چهارم: عدم نقض مالکیتهای فکری
بند اول: تعارض بین حمایت از مالکیتهای فکری و آزادی بیان
الف) مفهوم حقوق مالکیتهای فکری
ب) تقسیم بندی مالکیتهای فکری
ج) هدف حقوق مالکیتهای فکری
بند دوم: نظام بین المللی حمایت از مالکیتهای ادبی و هنری
بند سوم: شرایط آثار قابل حمایت از طریق کپی رایت
الف) اصالت اثر
ب) بیان اثر در یک صورت محسوس
ج) ثبت اثر (شرط اختیاری )
بند چهارم: انواع حقوق ناشی از تولیدات علمی و فکری
الف) حقوق معنوی
ب) حقوق مادی
بند پنجم: نقض مالکیتهای فکری
الف) مفهوم و انواع نقض مالکیتهای فکری
ب) نقض مالکیتهای فکری در ارتباطات اینترنتی
گفتار پنجم: عدم ارتکاب هتک حرمت
بند اول: تعارض بین آزادی بیان و هتک حرمت
بند دوم: مفهوم و مقوله های هتک حرمت
الف) مفهوم هتک حرمت
ب) مقوله های هتک حرمت
ج) تقسیم بندی هتک حرمت
بند سوم: شرایط تحقق هتک حرمت
الف) اظهار واقعیت و نه اظهار عقیده
ب) خلاف واقع بودن مطالب یا اظهارات
ج) علنی بودن یا انتشار مطلب هتک آمیز
د) معین بودن شخص مورد هتک
بند چهارم: هتک حرمت از طریق اینترنت
بند پنجم: دفاع در برابر دعوای هتک حرمت
مفهوم تفسیر یا تحلیل منصفانه
گفتار ششم: عدم اخلال در رسیدگیهای قضایی
بند اول: علنی بودن دادرسی و عدم اخلال در رسیدگیهای قضایی
بند دوم: مفهوم و مقوله بندی اخلال در رسیدگیهای قضایی
الف) مفهوم اخلال در رسیدگیهای قضایی
ب) مقوله های عدم اخلال در رسیدگیهای قضایی
بند سوم: عدم اخلال در رسیدگیهای قضایی در حقوق ایران
الف) دادرسیهای بزرگسالان
ب) دادرسیهای کودکان و نوجوانان
گفتار هفتم: عدم انجام تبلیغات گمراه کننده
بند اول: اهمیت تبلیغات و مفهوم تبلیغات گمراه کننده
بند دوم: تبلیغات تجاری
الف) تبلیغات مقایسه ای
ب) تبلیغات تحریف کنندة کالاها و خدمات دیگران
ج) تبلیغات مواد دارویی و بهداشتی
بند سوم: تبلیغات انتخاباتی
بخش چهارم: مسئولیتهای ناشی از انتشارهای مجرمانه و زیانبار در رسانه های همگانی
گفتار اول: انواع مسئولیتها و شرایط تحقق آنها
بند اول: مسئولیت مدنی
الف) مفهوم مسئولیت مدنی
ب) شرایط تحقق مسئولیت مدنی
بند دوم: مسئولیت کیفری
الف) مفهوم مسئولیت کیفری
ب) شرایط تحقق
گفتار دوم: نحوة رسیدگی به دعاوی علیه رسانه های همگانی یا روزنامه نگاران
بند اول: اشخاص صالح برای طرح دعوا
الف) داشتن سمت
ب) ذی نفع بودن
بند دوم: اشخاص قابل تعقیب
الف) دعاوی مسئولیت مدنی
ب) دعاوی مسئولیت کیفری
بند سوم: مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی علیه رسانه های همگانی یا روزنامه نگاران
الف) دعاوی مسئولیت مدنی
ب) دعاوی مسئولیت کیفری
گفتار سوم: آثار مسئولیت
بند اول: الزام به جبران خسارت
الف) شیوه های جبران مالی
ب ) شیوه های جبران غیرمالی
بند دوم: مجازات
الف) انواع مجازاتهای قابل اعمال
ب ) آثار خاص محکومیتهای رسانه ای
منابع و مآخذ
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.