کتاب راهنمای خواندن کتیبههای دورۀ اشکانی: گزیدۀ کتیبههای سنگی
درباره کتاب
کتاب «راهنمای خواندن کتیبههای دورۀ اشکانی — گزیدۀ کتیبههای سنگی» نوشته دکتر شیما جعفری دهقی است و توسط سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) ، برای دانشجویان رشته باستان شناسی چاپ و منتشر شده است.
کتاب راهنمای خواندن کتیبههای دوره اشکانی: گزیده کتیبههای سنگی اثر شیما جعفری، اثری تخصصی در زمینه زبان‌شناسی تاریخی و باستان‌شناسی ایران باستان است. هدف این کتاب، آموزش روش‌های خواندن و تفسیر کتیبههای برجای‌مانده از دوره اشکانی است که از حیث زبانی و فرهنگی اهمیت فراوانی دارند. نویسنده با معرفی ساختار زبان پارتی و ویژگی‌های خط پهلوی اشکانی، خواننده را با چگونگی رمزگشایی از این متون تاریخی آشنا می‌سازد.
در بخش دوم کتاب، مجموعه‌ای از کتیبههای مهم دوره اشکانی همراه با ترجمه و تحلیل ارائه شده است. نویسنده ضمن بررسی واژگان، دستور زبان و ساختار نحوی، به نکات تاریخی و فرهنگی هر کتیبه نیز اشاره می‌کند. این اثر برای دانشجویان رشته‌های تاریخ، زبان‌های باستانی و باستان‌شناسی منبعی ارزشمند است و می‌تواند به درک بهتر سیر تحول زبان‌ها و تمدن ایرانی کمک کند.
چکیده کتاب
زبان‌های ایرانی میانه غربی شامل زبان پارتی (اشکانی) و زبان فارسی میانه می‌شوند. استان پارت از استان‌های فرمانروایی هخامنشی بود. اَرَشک یا اَشک، نخستین پادشاه اشکانی و بنیان‌گذار این سلسله، به دنبال پیروزی بر فرمانروای مقدونی در نواحی نسا، ولایت پَرثَو را به قلمروی خود افزود و فرمانروایی خود را در شهر عشق‌آباد کنونی اعلام کرد. فرمانروایی اشکانی حدود پانصد سال به طول انجامید. زبان پارتی (پهلوی اشکانی) زبان رایج در دوره اشکانی و فارسی میانه زبان رایج در دوره ساسانی است. آثار به‌‌جای‌مانده به زبان پارتی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: آثاری به خط پارتی و آثاری به خط مانوی. بخشی از آثار موجود به خط پارتی، کتیبه‌هایی‌اند که گاه دوزبانه (پارتی و یونانی یا پارتی و فارسی میانه) و گاه سه‌زبانه (فارسی میانه، پارتی و یونانی) هستند و با خطی برگرفته از خط آرامی نوشته شده‌اند؛ خطی که احتمالاً در حدود قرن دوم پیش از میلاد ابداع شده است. آثار مکتوب به خط مانوی، که به مانی و شاگردان او نسبت داده می‌شوند، موضوعاتی چون اصول عقاید، سرودهایی در ستایش ایزدان و رهبران دینی، اندرزنامه‌ها، نامه‌های شخصی، افسون‌ها، دعاها، قصه‌ها و تمثیل‌ها و دیگر موضوعات را دربردارند. بیشتر کتیبههای اشکانی به زبان پارتی و در دوره ساسانی نوشته شده‌اند و خوانش و بررسی آن‌ها برای آشنایی با زبان پارتی ضروری است. ترتیب فصل‌های کتاب به شکلی تنظیم شده است که خوانندگان را به‌تدریج با مطالب دستوری زبان پارتی آشنا سازد و همه مثال‌ها و نمونه‌ها برای هر مبحث مستقیماً از کتیبه‌ها انتخاب شده‌اند.
فهرست کتاب
پیشگفتار
مقدمه
فصل اول: زبان و ادبیات در ایران باستان
فصل دوم: نخستین تلاش‌ها برای خوانش کتیبههای اشکانی
فصل سوم: خط پهلوی اشکانی
فصل چهارم: طرح اجمالی دستور زبان پهلوی اشکانی
فصل پنجم: کتیبههای پهلوی اشکانی
واژه‌نامه مربوط به کتیبه‌ها
منابع
علائم اختصاری کتیبه‌ها
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.